हैद्राबाद गॅझेट 1918 – संक्षिप्त माहिती

🟦 हैद्राबाद गॅझेट 1918 – संक्षिप्त माहिती 

विषय                तपशील

प्रकाशन वर्ष-        1918

शासनकाल -          मीर उस्मान अली खान (सातवा निजाम)

प्रकाशनाची भाषा -  मुख्यतः फारसी व उर्दू (कधी कधी मराठी व तेलुगूमध्ये अनुवादित)

मुख्य आशय- मराठा समाजाला शैक्षणिक व सामाजिकदृष्ट्या मागास (SEBC) म्हणून मान्यता

धोरण- शैक्षणिक संस्थांमध्ये व सरकारी नोकऱ्यांमध्ये आरक्षण

लागू क्षेत्र- तत्कालीन हैद्राबाद राज्य (17 जिल्हे – मराठवाडा, तेलंगणा, उत्तर कर्नाटक, विदर्भाचा काही भाग)

आजची उपयुक्तता- महाराष्ट्रातील मराठा आरक्षण आंदोलनासाठी ऐतिहासिक पुरावा

🔶 हा गॅझेट का महत्त्वाचा आहे?

1. ऐतिहासिक मान्यता: 1918 मध्ये मराठा समाजाला प्रथमच सरकारने "शैक्षणिक व सामाजिक दृष्ट्या मागास" म्हणून मान्यता दिली.

2. कायद्याचा आधार: महाराष्ट्रातील मराठा समाजाला OBC (इतर मागास वर्ग) म्हणून समाविष्ट करण्यासाठी हा गजट एक ऐतिहासिक दस्तावेज म्हणून सादर केला जात आहे.

3. कुनबी संबंध: या गजटमध्ये असे दाखवले आहे की मराठा समाजाचा "कुनबी" समाजाशी संबंध होता, ज्यामुळे त्यांना OBC आरक्षण मिळू शकते.

🏛️ सध्याची परिस्थिती (2024-2025):

महाराष्ट्र सरकारने तेलंगणा सरकारकडे हैद्राबाद गॅझेट 1918 ची अधिकृत व प्रमाणित प्रत मागितली आहे.

याचा वापर "मराठा = कुनबी" हा ऐतिहासिक संबंध सिद्ध करून कुनबी जातीचे प्रमाणपत्र देण्यासाठी केला जात आहे.

मनोज जरांगे पाटील व इतर मराठा कार्यकर्ते हा गजट मराठा समाजाच्या हक्कासाठी निर्णायक पुरावा मानतात.

❓ महत्त्वाचे प्रश्न व उत्तरे:

👉 1. हा गॅझेट आज उपलब्ध आहे का?

✅ होय, पण मर्यादित प्रमाणात.

तो तेलंगणा स्टेट आर्काइव्ज (Hyderabad Archives), आंध्र प्रदेश स्टेट आर्काइव्ज आणि काही केंद्रीय ग्रंथालयांमध्ये उपलब्ध आहे. काही मराठा संस्थांकडेही याच्या प्रती आहेत.

👉 2. हा कायदेशीरदृष्ट्या ग्राह्य धरला जाऊ शकतो का?

✅ जर तो सरकारी अभिलेखागारातून प्रमाणित असेल, तर तो कायदेशीर पुरावा म्हणून ग्राह्य धरला जाऊ शकतो.

👉 3. मराठा समाजाला OBC दर्जा मिळवण्यासाठी हा पुरावा पुरेसा आहे का?

🔶 एकट्याने नाही, पण महत्त्वाचा आधार आहे.

हा गजट एक ऐतिहासिक पुरावा आहे, पण अंतिम निर्णय राज्य सरकार व न्यायालयावर अवलंबून आहे.

📂 हा दस्तावेज कुठे सापडू शकतो?

1. Telangana State Archives, हैद्राबाद

2. National Archives of India, नवी दिल्ली